گرامر تبدیلی
گرامر تبدیلی، همچنین گرامر سازنده-تبدیلی سیستمی از تحلیل زبانی است که ارتباط بین عناصر مختلف یک جمله و بین جملات احتمالی یک زبان و فرآیند استفاده یا قوانین (که به بعضی از آنها تبدیل میگویند) را تشخیص میدهد تا این روابط را بیان کند. برای مثال گرامر تبدیلی, جملات معلوم را ( جان کتاب را میخواند) با مجهول مربوطه اش ( کتاب توسط جان خوانده شد) ارتباط میدهد. جمله خبری ( جورج مری را دید) به سوال مربوطه ‘جورج چه کسی را دید و چه کسی مری را دید؟’ مرتبط است. هرچند که چنین جملات معلوم و مجهولی در ظاهر به نظر خیلی متفاوت میرسند، گرامر تبدیلی سعی میکند نشان دهد که در ساختار تاکیدی ( برای مثال روابط عمیق تر آنها به یکدیگر ) این جملات بسیار شبیه هستند.
مثالها
گرامر تبدیلی یک ساختار عمیق و یک ساختار سطحی را جهت نشان دادن رابطه ی چنین جملاتی به کار میگیرد. بنابراین ( من یک نفر را میشناسم که هواپیما را می پراند ) میتواند تقریبا ساختارسطحی یک ساختار پیچیده مثل (من یک نفر را میشناسم.این ادم هواپیما ها را می پراند) باشد. به خصوص این مفهوم ساختار عمیق میتواند در توضیح اظهارات مبهم کمک کننده باشد.
برای مثال; ‘هواپیما های در حال پرواز میتوانند خطرناک باشند’ شاید ساختار یا معنایی پیچیده داشته باشد مثل ‘هواپیماها وقتی پرواز میکنند میتوانند خطرناک باشند’ یا ‘پرواز کردن با هواپیما میتواند خطرناک باشد’.