رویکرد و روش

وقتی زبان شناسان و متخصصان زبان می خواستند کیفیت آموزش زبان در اواخر قرن نوزدهم را بهبود بخشند، اغلب این کار با عطف به  اصول و نظریه های عام در باب: چگونگی یادگیری زبان ها، چگونگی ارائه و سازماندهی دانش زبانی در حافظه، یا چگونگی سازماندهی خود زبان، انجام می دادند. زبان شناسان کاربردی اولیه، از قبیل هنری سوییت(۱۸۴۵-۱۹۱۲)، اوتو یسپرین(Otto Jespersen)(1860-1943)، و هارولد پالمر(Harold Palmer)(1877-1949)، اصول و رویکردهای قابل توجیه نظری را برای طراحی برنامه های آموزش زبان، دوره های درسی، و مطالب آموزشی توشیح دادند، اگرچه هیچ یک از این زبان شناسان کاربردی در هیچ روشی تجسم آرمانی عقایدشان را مشاهده نکردند.( رویکرد و روش )

در توصیف روش، تفاوت بین فسلفه ی آموزش زبان در سطح نظریه و اصول، و مجموعه ای مشتق از رویه ها برای آموزش یک زبان، تفاوتی اساسی و مهم است. در تلاشی برای روشن کردن این تفاوت، طرحواره ای توسط زبان شناس امریکایی، ادوارد آنتونی(Edward Anthony)در سال ۱۹۶۳ پیشنهاد شد. او سه سطح از مفهوم سازی و سازماندهی را تعیین کرد که خودش آنها را رویکرد، روش، و تکنیک می نامید:

ترتیب همان ترتیب سلسله مراتبی است، راه حل سازمانی این است که تکنیک ها، یک روش آموزش زبان را محقق می سازند که [آن روش] سازگار با یک رویکرد است…. .

رویکرد

…. رویکرد، مجموعه ای از مفروضات همبسته است که با ماهیت آموزش و یادگیری زبان سروکار دارد. رویکرد مربوط به اصل بدیهی است، و ماهیت موضوعی را که باید آموخته شود، توصیف می کند…. .

روش

….روش، طرحی کلی برای ارائه مرتب مطالب زبانی است که هیچ بخش آن با بخش دیگر تضاد ندارد و تمامی بخش ها بر اساس یک رویکرد منتخب استوار است. رویکرد مربوط به اصل بدیهی است، ولی روش وابسته به رویه است.

در داخل یک رویکرد می تواند روش های زیادی موجود باشد…. .

تکنیک

…. تکنیک همان تحقق و اجرا است – یعنی همان اعمالی که در واقع در کلاس درس روی می دهد. تکنیک یک ترفند، یک شگرد، یک تدبیر خاص است که برای دستیابی به یک هدف آنی به کار برده می شود. تکنیک باید سازگار با روش، و در نتیجه هماهنگ با رویکرد نیز باشد.(آنتونی،۱۹۶۳،صص ۶۷-۶۳)

طبق الگوی آنتونی، رویکرد همان سطحی است که در آن مفروضات و باورها درباره ی زبان و یادگیریآن مشخص می شود; روش سطحی است که در آن نظریه به اجرا در می آید و در این سطح است که گزینش های مربوط به: مهارت های زبانی که بایذ آموخته ش.ند، محتوایی که باید تدریس شود، و نحوه ی ترتیب ارائه ی مطالب، صورت می گیرد; تکنیک سطحی است که در آن رویه های کلاس درسی توصیف می شود.

الگوی آنتونی شیوه ای مفید برای تمایزگذاری بین درجات مختلف انتزاع و ویژگی موجود در طرح های آموزشیگوناگون محسوب می شود. بنبراین، می توان مشاهده کرد که طرح های آموزشی ارائه شده توسط ‘جنبش اصلاحی‘ در واقع در سطح رویکرد بودند، و اینکه ‘روش مستقیم’ در واقع یک روش است که از این رویکرد منتج شد. ‘روش به اصطلاح خوانداری’ که به خاطر نتیجه گیری کلمن ایجاد شد، باید در واقع به صورت جمع، یعنی ‘روش های خوانداری’، توصیف شود، چرا که طرق مختلف و متعددی از تحقق و اجرای یک رویکرد خوانداری گسترش یافته است.

شماری از شیوه های دیگر برای مفهوم سازی رویکرد و روش در آموزش زبان مطرح شده است. مک کی در کتابش تحت عنوان تجزیه تحلیل آموزش زبان(۱۹۶۵) شاید یکی از شناخته شده ترین الگوهای دهه ی ۱۹۶۰ را توضیح داد: الگویی که تاکید عمده بر روی سطوح روش و تکنیک دارد. الگوی تحلیل آموزش زبان مک کی، معطوف به ابعاد انتخاب، درجه بندی، ارائه و تکرار است که در شالوده ی یک روش قرار دارد. در واقع، به رغم عنوان کتاب مک کی، توجه او عمدتاً بر روی تحلیل کتب درسی و اصول زیر بنایی سازماندهی آنها بوده است. الگوی مطرح شده توسط مک کی نمی تواند به سطح رویکرد بپردازد، همچنین با رفتارهای واقعی کلاس درس معلمین و زبان آموزان نیز کاری ندارد، البته بجز مواردی که اینها در کتب درسی ظامده باشند. از این رو، این الگو به واقع نمی تواند به منزله ی شالوده ای برای تحلیل جامع رویکرد یا روش به کار گرفته شود.

اگرچه طرح اصلی آنتونی دارای مزایای سادگی و جامعیت است شیوه ای مفید برای تشخیص ارتباط بین اصول نظری زیر بنایی و اعمالی است که از آنها نشات می گیرد، ولی این طرح نمی تواند توجه کافی به ماهیت خود روش داشته باشد. برای مثال، هیچ نکته ای در مورد نقش مفروض معلم و زبان آموز در یک روش در این طرح گفته نشده است: و همچنین در باره ی نقش مطالب آموزشی یا شکلی که باید این مطالب آموزشی داشته باشند، مطلبی ارائه نشده است. این طرح نمی تواند توجیه کننده ی این باشد که چگونه باید یک رویکرد در یک روش تحقق یابد، یا روش و تکنیک چگونه با هم مرتبط هستند. برای ارائه ی یک الگوی جامع تر برای بحث و تحلیل رویکردها و روش ها، ما الگوی اصلی آنتونی را تعدیل کرده و آن را بسط داده ایم.

حیطه های اصلی که نیاز به توضیح بیشتر دارند، (با به کارگیری عبارات مورد استفاده ی آنتونی) همان روش و تکنیک هستند. ما مشاهده می کنیم که رویکرد و روش در سطح طرح درسی مورد بررسی قرار گرفته اند، یعنی سطحی که در آن، اهداف، برنامه ی درس، و محتوا تعیین می شوند و در این سطح است که نقش معلم، زبان آموز، و مطالب آموزشی مشخص می گردند> ما مرحله ی اجرا (همان سطح تکنیک در الگوی آنتونی) را با واژه ی نسبتاض جامع تر رویه مشخص کرده ایم. از این رو، روش به لحاظ نظری مرتبط به رویکرد است، و از نظر سازمانی توسط یک طرح درسی تعیین می شود، و به لحاظ عملی به صورت رویه تحقق می یابد.