آموزش زبان تکلیف محور ـ مبحث رویه
شیوه طراحی فعالیت ها به صورت مجموعه آموزشی را می توان از مثال زیر که از ریچاردز (۱۹۸۵) است، مشاهده کرد. این مثال برگرفته از یک برنامه زبانی است که شامل یک مؤلفه هسته ای است که بر اساس تکالیف ایجاد شده است. این برنامه یک دوره فشرده مکالمه برای دانشجویان ژاپنی است که در یک برنامه تابستانی در ایالات متحده، زبان را می آموزند.
تحلیل نیازها، تکالیف مورد نیاز دانشجویان برای انجام آنها به زبان انگلیسی را مشخص کرد، که عبارتند از:
ـ گفتگوهای اساسی اجتماعی برای ابقا در جامعه
ـ گفتگوهای غیر رسمی رو در رو
۔ مکالمات تلفنی
– مصاحبه در دانشگاه
– رویارویی با افراد نظام خدماتی
پس یک مجموعه از فعالیت های نقش گزاری ساخته شد که بر روی آن موقعیت هایی متمرکز بود که زبان آموزان در دنیای بیرون در جامعه و مبادلاتی که باید به زبان انگلیسی انجام دهند، با آنها روبرو می شدند. شکل زیر برای هر تکلیف نقش گزاری ساخته شد:
فعالیت های قبل از تکلیف (اصلی)
۱- نخست زبان آموزان در یک فعالیت شرکت می جویند که شامل معرفی موضوع متن است که بعدا به صورت تکلیف نقش گزاری برگزار خواهد شد.
چنین فعالیت ها دارای انواع متنوعی هستند که شامل مشکل گشایی، تمرینات درجه بندی، و تکالیف خ مسئله است. در اینجا توجه اصلی معطوف به فکر کردن درباره یک موضوع، تولید واژگان و زبان مرتبط؛ و ایجاد توقعات درباره آن موضوع است. بنابراین، این فعالیت زبان آموزان را آماده می سازد تا تکلیف نقش گزاری را با ایجاد طرح های گوناگون انجام دهند.
۲۔ سپس، زبان آموزان دیالوگی مربوط به یک موضوع مرتبط را می خوانند.
این هم به منزله الگویی از نوع مبادله اطلاعاتی است که زبان آموز باید در تکلیف نقش گزاری انجام دهد، و هم برای عرضه نمونه هایی از زبان است که برای انجام چنین مبادله اطلاعاتی باید از آن سود جوید.
فعالیت هنگام تکلیف
٣- زبان آموزان یک نقش گزاری را ایفا می کنند.
آنان به صورت دوتایی در روی تکلیف و سرنخ های مورد نیاز برای مذاکره کردن درباره آن تکلیف کار می کنند.
فعالیت های پس از تکلیف
۴- سپس، زبان آموزان به متکلمین بومی که همان نقش گزاری را که خودشان انجام دادند،
ایفا کرده اند و بر روی نوار ضبط شده، گوش میدهند و تفاوت های بین نحوه بیان معانی و عملکرد خاص خودشان و بیان معانی توسط افراد بومی زبان را، با هم مقایسه می کنند. ویلیس (۱۹۹۶) توالی مشابهی از فعالیت ها را توصیه کرد:
قبل از تکلیف
معرفی موضوع و تکلیف
– معلم به زبان آموزان کمک میکند تا مضمون و اهداف تکلیف را بفهمند. برای مثال، اندیشه گشایی کردن با بچه ها، استفاده از تصاویر، تقلید، یا تجربه شخصی خود برای معرفی
موضوع
ـ زبان آموزان می توانند یک پیش تکلیف انجام دهند، برای مثال، بازی های حذف كلمة عجیب که مربوط به جهان بیرون است.
ـ معلم می تواند کلمات و عبارات مفید را مشخص کند، البته نباید ساخت های جدید را بیاموزد.
ـ به زبان آموزان وقت داده می شود تا درباره اینکه چگونه آن تکلیف را انجام دهند، فکر کنند.
– زبان آموزان می توانند نوار ضبط شده ای از تکلیفی مشابه را ببینند (تا زمانی که این باعث نشود که حل مسئله برای آنان از پیش مشخص شود).
۔ اگر تکلیف براساس یک متن قرار دارد، زبان آموزان بخشی از آن را می خوانند.
چرخه تکلیف
ـ آن تکلیف توسط زبان آموزان (به صورت دونفره یا گروهی انجام می شود و به زبان آموزان این موقعیت را میدهد تا زبانی را که می دانند برای بیان افکار خودشان به کار ببرند و همچنین بگویند که چه چیز دیگری را می خواهند بیان کنند. این کار می تواند در پاسخ به خواندن یک متن یا شنیدن یک نوار ضبط شده، صورت بگیرد.
– معلم در کلاس حرکت میکند و به صورت ناظر عمل می نماید.
او به شکلی حمایت کننده، تلاش هر فردی را برای برقراری ارتباط به زبان مقصد، ترغیب و تشویق می کند.
– معلم به زبان آموزان کمک میکند تا آنچه را می خواهند بگویند، صورتبندی نمایند،
ولی برای تصحیح خطاهای مربوط به صورت زبان، دخالت نخواهد کرد.
– تأکید بر روی صحبت خودجوش و اکتشافی؛
و اعتماد به نفس دادن به زبان آموزان در حوزه گروه های کوچک است.
۔ موفقیت در دستیابی به اهداف آن تکلیف،
باعث انگیزش زبان آموزان می شود.
برنامه ریزی
– برنامه ریزی، زبان آموزان را برای مرحله بعد آماده می سازد،
یعنی وقتی که از آنان خواسته می شود تا مختصرة به کل کلاس درس گزارش دهد چگونه آن تکلیف را انجام داده اند و نتیجهچه بوده است.
ـ زبان آموزان پیش نویس آنچه را می خواهند بگویند یا بنویسند،
به صورت شفاهی و کت می کنند.
– معلم در کلاس حرکت می کند تا به زبان آموزان در مورد زبان مشاوره بدهد،
و عبارات کلماتی را پیشنهاد می کند، و به زبان آموزان در راستای تنقیح و تصحیح زبان کمک می کند
۔ اگر گزارش به صورت نوشتاری باشد،
معلم می تواند نحوه ویرایش همسالان و استفاده از فرهنگ های لغت را تشویق و ترغیب نماید.
– تأکید بر روی وضوح، ساختمند بودن، دقیق بودن
و همچنین مناسب بودن برای یک ارائه شفاهی در برابر عموم خوب است.
– زبان آموز اغلب این موقعیت را می یابد که سؤالاتی راجع به مقولات خاص زبانی بپرسد.
گزارش
– معلم از برخی گروههای دونفره درخواست می کند تا به کل کلاس درس گزارش مختصری بدهند،
در نتیجه هر زبان آموزی می تواند یافته ها را با هم مقایسه نماید و یا مطالعه ای را آغاز نماید (توجه: دیگران باید هدفی از این گوش دادن داشته باشند).
بعضی اوقات، فقط یک یا دو گروه گزارش خود را به صورت کامل ارائه می دهند و دیگران پیشنهاد خود را مطرح کرده و نکات دیگری به گزارش می افزایند. در زمان گزارش، زبان آموزان دیگر در کلاس درس می توانند یادداشت برداری کنند.
– معلم ریاست میکند و در مورد محتوای گزارش های زبان آموزان نظر می دهد،
البته احتمال دارد عبارات خودش را جایگزین عبارات به کار برده شده توسط آنان نماید، ولی هیچ گونه تصحیح خطا در جمع انجام نمی دهد.
شنیدن پس از انجام تکلیف
– زبان آموزان به نوار ضبط شده توسط متکلمین بومی که همان تکلیف را انجام داده اند، گوش میدهند و نحوه انجام تکلیف آنان را با خودشان مقایسه می کنند.
تأکید بر روی زبان
تجزیه و تحلیل
معلم چند تکلیف را که بر زبان تأکید دارد، از روی متن هایی که زبان آموزان آنها را خوانده اند یا از روی نوشته های پیاده شده نوارهایی که شنیده اند، ارائه می دهد.
– نمونه هایی از این تکلیف عبارتند از :
- کلمات و عباراتی را پیدا کنید که مرتبط با عنوان موضوع یا متن باشد.
- نوشته های پیاده شده نوار را بخوانید و سپس کلماتی را که به دیا ” ختم شده اند پیدا کنید، و بگویید که S به چه معنی است.
- تمامی افعال را که صورت گذشته ساده دارند، پیدا کنید. نشان دهید که کدامیک به زبان گذشته اشاره دارد و کدامیک این چنین نیست.
- زیر جملات سؤالی در سؤالات موجود در متن پیاده شده نوار، خط بکشید.
- معلم، زبان آموزان را وادار به صحبت می کند. سپس زبان آموزان ادامه می دهند (البته اغلب به صورت دوتایی)
- معلم برای کمک به زبان آموزان در کلاس حرکت می کند. زبان آموزان می توانند سؤالات شخصی خود را از او بپرسند.
- در جلسه ای عمومی، معلم این تجزیه و تحلیل را مرور می کند، و ممکن است زبان نوشتاری مناسب را در روی تخته سیاه و به صورت فهرست بنویسد. زبان آموزان می توانند یادداشت بردارند.
تمرین
– معلم فعالیت های تمرینی مورد نیاز را ارائه می کند که براساس تحلیل زبانی، تکلیفی است که قبلا بر روی تخته نوشته است، یا از مثال های متن یا نوشته پیاده شده نوار بهره می جوید.
به فعالیت های تمرینی می توانند شامل:
- تکرار گروهی عبارات گفته شده و فهرست شده،
- بازیهای چالش برانگیز برای حافظه که براساس مثال هایی است که بخشی از آن حذف شده، یا با استفاده از فهرستی که قبلا بر روی تخته سیاه نوشته شده و برخی از اقلام آن حذف شده
-
* تکمیل جمله (که توسط یک گروه یا گروه دیگر انجام می گیرد)
* جور کردن افعال زمان گذشته (به صورت پس و پیش) با فاعل یا مفعول هایی که در متن وجود داشت
* بازی کیم» (به صورت گروهی با کلمات و عبارات جدید
* کلمات ارجاعی فرهنگ لغت از متن یا نوشته پیاده شده از نوار